مکانیزم های دفاعی روانی مجموعهای از فرآیندها و راهکارهای ذهنی هستند که برای مقابله با استرس، اضطراب و نیازهای ناخودآگاه استفاده میشوند. این مکانیزمها شامل مواردی نظیر تکانه، منعکس شدن، تحلیل، تشخیص و زیرساختارهای دیگر هستند که به فرد کمک میکنند تا با واقعیتهای ناخواسته، احساسات پریشانکننده و نیازهای خود روبرو شوند. این مکانیزمها به کنترل تنشهای ذهنی و حفظ تعادل روانی کمک میکنند بنابراین از اهمیت زیادی برخوردار هستند. در این مقاله به مکانیسم های دفاعی روانی و هر آنچه باید در این خصوص بدانید، پرداختیم.
فهرست مطالب
Toggleمکانیزم های دفاعی روانی چه هستند؟
زیگموند فروید اولین کسی بود که مکانیسم های دفاعی را در نظریه روانکاوی خود تعریف کرد. گفته می شود که این مکانیسم ها از ضمیر خودآگاه در برابر تعارضات بین غرایز اولیه و تمایل ما به کمال محافظت می کنند و در نهایت به حفظ ثبات ذهنی کمک می کنند. باید تا به اینجا متوجه شده باشید که این مکانیسم ها به صورت ناخودآگاه عمل می کنند. بنابراین عملکرد مناسب آن باعث می شود در شرایط مختلف بهتر عمل کنیم.
انواع مکانیسم های دفاعی روانی انسان
- مکانیسم های دفاعی اولیه: در دوران کودکی، افراد مکانیسم های دفاعی اولیه ای را ایجاد می کنند که خیلی پیشرفته نیستند. این مکانیسم ها اغلب غیرمنطقی هستند و برای سازگاری با موقعیت ها مفید نیستند.
- مکانیسم های دفاعی ثانویه: مکانیسمهای دفاعی ثانویه در بزرگسالی ایجاد میشوند و در مقایسه با مکانیسمهای دفاعی اولیه، پیچیدهتر و کاربردیتر هستند.

برخی از شایع ترین مکانیسم های دفاعی را بشناسید
- مکانیسم دفاعی انکار: نادیده گرفتن یا انکار واقعیتها و اتفاقات ناراحتکننده بهمنظور جلوگیری از احساس درد و اضطراب.
- فراموشی: نادیده گرفتن یا فراموش کردن اتفاقات و واقعیتهای ناخوشایند بهمنظور کاهش استرس یا اضطراب.
- واپس رانی: سرکوب و انکار احساسات یا خاطرات دردناک و ناراحتکننده در موقعیتهای مختلف برای جلوگیری از مواجهه با آنها.
- واپس روی: بازگشت به رفتارها و الگوهای دوران کودکی یا سنین پایین در مواجهه با استرس و فشارهای روانی.
- فرافکنی: نسبت دادن احساسات، افکار یا انگیزههای شخصی به دیگران، بهویژه احساسات منفی که فرد نمیتواند آنها را بپذیرد.
- تحریف: تغییر یا انحراف واقعیتها بر اساس خواستهها یا نیازهای فرد بهمنظور توجیه یا انطباق با احساسات خود.
- واکنش وارونه: بروز دادن احساسات یا رفتارهایی کاملاً مخالف آنچه که فرد واقعاً احساس میکند، بهمنظور پنهان کردن احساسات واقعی.
- منطقی سازی: توجیه یا ارائه دلایل غیرمنطقی و غیرواقعی برای رفتارها یا شرایط ناخوشایند بهمنظور کاهش اضطراب.
- عقلانیسازی: انجام فعالیتها یا رفتارهای پرتنش و استرسزا بهعنوان راهی برای فرار از احساسات ناخوشایند و واقعیتهای سخت.
- تصعید: تبدیل احساسات و انرژیهای منفی به رفتارهای سازنده و مثبت، مانند انجام فعالیتهای خلاقانه یا مفید.
- جابجایی: انتقال احساسات منفی، مثل خشم یا ناراحتی، به فرد یا شیء دیگری که ارتباط مستقیمی با مشکل اصلی ندارد.
مکانیسم های دفاعی چه زمانی می تواد خطرآفرین باشد؟
در برخی موارد افراد از یکی از مکانیزم های دفاعی روانی بازدارنده، بیش از حد استفاده می کنند. همچنی این مکانیسم ممکن است جزو موارد ثانویه و همچنین اکتسابی بوده و که منجر به اسیب در زندگی فردی و اجتماعی می شود. در این موراد اولین راهکار مراجعه به یک درمانگر است. اولین اقدامی که در این زمینه انجام می شود، شناخت مکانیزم دفاعی و در وهله های بعد ارائه راهکار های موثر برای کنترل آن است. به طور کامل تر، اگر این مکانیسمها به گونهای باشند که زندگی روزمره یا روابط اجتماعی فرد را مختل کنند، احساسات و عملکرد روزانه را تحت تأثیر قرار دهند یا به نقطهیی برسند که باعث مشکلات شدید روانی یا اجتماعی شوند، نیاز به مشاوره یا درمان حرفهای دارند. درمان میتواند به شناخت بهتر مکانیسمهای دفاعی، ارتقاء مهارتهای مقابلهای سالم و کمک به افزایش سطح سلامت روانی فرد کمک کند.

مکانیسم های دفاعی انواع مختلفی دارند. هر کدام از این مکانیم های دفای و روانی در زندگی افرا مثال های واقعی دارند. همه افارد تاثیرات آن را در زندگی فردی و اجتماعی خود احساس می کنند. ممکن است احساس کنید برخی زاز این مکانیسم ها از انواع دیگر، بیشتر به کار می آید. برخی از اصلی ترین این مکانیسم ها به ع ناون شناخته شده ترین اجزای زندگی افراد به شمار می رود. هر کدام از انواع آن ها ممکن است برای شما کمک کننده و یا بازدارنده باشند.
سخن اخر
مکانیسمهای دفاعی روانشناختی برای حفظ سلامت روان بسیار مهم هستند زیرا به مقابله با اضطراب، استرس و حفظ عزت نفس کمک میکنند. با این وجود، استفاده از مکانیسم های دفاعی به صورت متعادل ضروری است، زیرا استفاده بیش از حد می تواند عواقب منفی بر سلامت روان داشته باشد. بنابراین مهم است این مکانیسم ها را شناخته تا بتوانید بهترین عملکرد را داشته باشید.
سوالات متداول
چگونه مکانیسمهای دفاعی روانی کار میکنند؟
این مکانیسمها به صورت ناخودآگاه فعال میشوند و فرد را از واقعیتهای ناخواسته و استرسهای شدید محافظت میکنند. آنها میتوانند از طریق منعکس کردن احساسات، تغییر در فرآیند تفکر و حتی فراموشی برخی از اطلاعات عمل کنند.
آیا استفاده از مکانیسمهای دفاعی روانی همیشه مفید است؟
عملکرد مکانیسمهای دفاعی روانی همیشه مفید نیست، بلکه ممکن است در برخی موارد به مشکلات روانی و اجتماعی منجر شود. به همین دلیل، در مواردی نیاز به مشاوره و درمان دارند.
آیا استفاده از مکانیسمهای دفاعی روانی نیاز به درمان دارد؟
در صورتی که مکانیسمهای دفاعی به گونهای باشند که زندگی روزمره و روابط اجتماعی فرد را مختل کنند، به مشاوره یا درمان حرفه ای نیاز دارند.