روانشناسی صنعتی سازمانی یکی از شاخه‌های رشته روانشناسی بوده که افراد مشغول به کار در این رشته به سازمان‌ها و کسب و کارهای گوناگون کمک می‌کنند تا کارایی کارمندان خود را افزایش داده و تعامل بهتری در محل کار داشته باشند. البته حوزه فعالیت فعالان رشته روانشناسی صنعتی سازمانی تنها به موارد ذکر شده ختم نخواهد شد و این افراد میتوانند با استفاده از دانسته‌ها و آموزه‌های خود برای سازمان‌های مختلف بیشتر سودمند باشند. در ادامه سعی داریم شما را با تمامی نکات ضروری در خصوص این رشته و کارکنان آن آشنا کنیم.
روانشناسی صنعتی سازمانی چیست؟
روانشناسی صنعتی سازمانی که در ایران با نام روانشناسی صنعتی نیز شناخته می‌شود، در واقع شاخه‌ای از علم روانشناسی بوده که نظریه‌ها و اصول روانشناسی را در سازمان‌ها پیاده می‌کند. هدف این شاخه از روانشناسی این است که در محیط کار باروری افزایش یافته و مواردی همچون شرایط فیزیکی و ذهنی کارمندان تا حد ممکن ارتقا یابد. از جمله مهمترین وظایف روانشناسان سازمانی می‌توان به مواردی همچون مطالعه رویکردها و رفتار کارکنان، ارزیابی شرکت‌ها و برگزاری دور‌ه‌های رهبری اشاره نمود.
روانشناس صنعتی سازمانی کیست؟
روانشناس صنعتی و سازمانی در واقع شخصی است که مطالعه به مطالعه علمی رفتار افراد در سازمان‌ها و محل کار می‌پردازد. در نتیجه انجام این مطالعات، روانشناس صنعتی و سازمانی می‌تواند با استفاده از آموزش‌های خود در حیطه روانشناسی به افراد در بهبود کارایی و توانمندی کمک کند. همچنین این روانشناسان قادر خواهند بود با استفاده از آموزه‌ها و دانسته‌های خود محیط کار برای کسب و کارها، مراکز غیر دولتی و مکان‌های رسمی بهبود یابد. از آن جایی که در سال‌های اخیر اغلب سازمان‌ها درصدد بهبود و افزایش کارایی کارکنان خود هستند نیاز آنها به روانشناسی صنعتی و سازمانی بسیار افزایش یافته است.
اهداف روانشناسی صنعتی سازمانی
در واقع رشته روانشناسی صنعتی سازمانی و افرادی که در این شغل مشغول به کار هستند، اهداف مشخص و سودمندی را دنبال خواهند کرد. از جمله مهمترین هدف رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتخاب مناسب‌ترین افراد برای محیط کار
- ارزیابی رفتارها و ویژگی‌ها و توانمندی‌های کارکنان
- اندازه گیری عملکرد شغلی
- افزایش میزان رفاه و کیفیت زندگی کارکنان سازمان
- افزایش انگیزه کارکنان و رضایت شغلی
- ایجاد رفتارهای شهروندی سازمانی
- کاهش و حذف استرس شغلی
- افزایش و بهبود ارتباطات در محیط کار
- آموزش رفتارهای سیاسی در محیط کار
- ارائه برنامه‌هایی در جهت تجزیه و تحلیل شغل
- ایجاد فرهنگ سازمانی
حوزه های کاری روانشناسی صنعتی سازمانی
لازم است بدانید روانشناسی صنعتی سازمانی سعی دارد اصول و دانش روانشناسی را در محیط کار اعمال کند. به عنوان مهمترین حوزه‌های روانشناسی صنعتی و سازمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
انتخاب و استخدام کارکنان
همان طور که می‌دانید وجود افراد مناسب در موفقیت و پیشرفت یک شرکت بسیار موثر هستند. بنابراین یکی از مهمترین کارهایی که روانشناسان صنعتی و سازمانی انجام می‌دهند، این است که سعی می‌کنند به انتخاب بهترین افراد در هر شغل کمک کنند. بدین منظور لازم است این مشاوران هر شغلی را تعریف کرده و معیارها برای استخدام آن شغل را تعیین کنند. پس از انجام این کارها، لازم است با ساختن تبلیغات موقعیت‌های شغلی را به داوطلبان اعلام کنند و از میان آنها بهترین و مناسب‌ترین آنها را انتخاب کرده و استخدام کنند. همچنین روانشناسان صنعتی میتوانند در طراحی کردن آزمون‌های استخدامی نیز دخیل باشند.
افزایش و بهبود رفاه و کیفیت زندگی
یکی از مهمترین مسئولیت‌های روانشناسان صنعتی افزایش سلامت ذهنی و روانی کارمندان در محیط کار است. بدین منظور لازم است مشاوران صنعتی کارهایی از قبیل ایجاد یک محیط کاری سالم، ایجاد یک نظام پاداش دهی منصفانه و ایجاد اطمینان از این که کارمندان از حقوق خود برخوردار می‌شوند باشد.
آموزش و توسعه شغلی
روانشناسان صنعتی سعی می‌کنند با استفاده از آموزه‌های روانشناسی کارمندان را آموزش دهند. از جمله کارهایی که روانشناسان صنعتی میتوانند در راستای آموزش و توسعه شغلی انجام دهند می‌توان به مواردی زیر اشاره کرد:
- ارزیابی توانایی‌های لازم برای هر کار
- آموزش فنونی به مدیران به منظور انگیزه دادن و کار کردن بهتر با کارمندان
- طراحی برنامه‌ای به منظور بهبود مهارتهای ارتباطی مدیران شرکت
- طراحی برنامه و پیشنهاداتی به منظور افزایش توانایی‌های حل مسئله مدیران
- طراحی روش‌هایی برای آموزش شیوه مدیریت قوی
ارگونومی
شاید بتوان بیان کرد که وظیفه روانشناسان صنعتی با مفهوم ارگونومی ارتباط بسیار تنگاتنگی دارد. ارگونومی بدین معنا است که ابزار و رویه‌های کاری به طوری طراحی شوند که به بهترین شکل با تواناییها و محدودیت‌های انسان هماهنگ باشند. به طور کلی از روانشناسان صنعتی انتظار می‌رود که ابزار و محیط مورد نیاز کارکنان را به طوری طراحی کنند که دارای بیشترین هماهنگی و بهره وری با توانایی‌های آنها باشد. حال ایجاد این هماهنگی از ابعاد مختلف روحی، روانی و فیزیک مد نظر است.
توسعه سازمانی
یکی دیگر از مهمترین وظایف و حوزه‌های کاری روانشناسان این است که میزان ساختار یافتگی سازمان‌ها را بسنجند تا در طی این روند ضعف‌های سازمان‌ها به طور واضحی مشخص شود. پس از این سنجش، روانشناسان قادر خواهند بود به منظور بهبود و افزایش کارایی، تغییراتی را ایجاد کنند. ایجاد این تغییرات همچنین می‌تواند سبب کاهش هزینه‌ها و رضایت بیشتر کارمندان شوند. همچنین لازم است بدانید که ساختار سلسله مراتبی یک سازمان تجاری از جمله مواردی است که می‌تواند بهره وری و سود آوری آن سازمان را تا حد بسیار زیادی افزایش دهد.
بهبود کارایی
همان طور که می‌دانید بهبود کارایی کارمندان سبب می‌شود یک سازمان با سرعت بسیار زیادی پیشرفت کند. بنابراین لازم است روانشناسان صنعتی و سازمانی در جهت افزایش کارایی و بهره وری کارمندان، تلاش بسیاری کنند. بدین منظور معمولاً روانشناسان صنعتی در ابتدا کارمندان را ارزیابی کرده و به مدیران بازخوردهای لازم را ارائه خواهند داد. در نتیجه این عمل مدیران روند کاری خود را در خواهند یافت و خواهند فهمید که چگونه باید در با کارمندانشان در ارتباط باشند.
نتیجه گیری
یکی از رشته‌هایی و شغل‌هایی که امروزه به افزایش بهره‌وری کارمندان و پیشرفت سازمان‌ها و شرکت‌ها کمک می‌کند، روانشناسی صنعتی سازمانی است. افراد مشغول به کار در این رشته در حوزه‌های مختلفی فعالیت کرده و پیشرفت و بهبود کمک شایان توجهی می‌کنند.
سوالات متداول
شغل و جایگاه یک روانشناس صنعتی و سازمانی در جهان کجاست؟
این رشته در کشورهای توسعه یافته همچون خواستگاه آن که کشور آمریکا است، دارای جایگاه بسیار عالی است.
شغلی و جایگاه یک روانشناس صنعتی و سازمانی در ایران کجاست؟
متاسفانه نام این رشته هنوز در ایران زیاد شناخته شده نیست اما کاربردهای آن با اسامی دیگر و متخصصین رشته‌های مشابه مانند منابع انسانی، به شدت مورد استفاده است، بنابراین اگر متخصصین این رشته توانایی ارائه درست این رشته به مدیران سازمان‌ها، صنایع و کسب و کارها را داشته باشند، میتوانند به جایگاه و درآمد خوبی دست پیدا کنند.
در رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی چگونه شغل مناسب خود را بیابیم؟
به منظور پیدا کردن شغل مناسب در این رشته لازم است تواناییها و مهارتهای علمی و عملی خود را تا حد توان در این رشته بالا ببرید تا سرانجام بتوانید شغل مناسب خود را پیدا کنید.