این مقاله از تفکر آگاه به دنبال ارائه راهکارهایی برای مدیریت زندگی با فردی است که دچار اختلال دوقطبی است. البته درمان این مشکل نیازمند مراجعه به روانشناس است اما در این متن و راهکارهایش، در ذیل روانشناسی زوجین می‌خواهیم در روند بهبود و مدیریت زندگی، به شما کمک کنیم. ابتدا باید بدانیم زندگی با فردی که دچار اختلال دوقطبی است چه پیچیدگی‌هایی دارد و چگونه می‌توان این چالش‌ها را مدیریت کرد.
اختلال دوقطبی نوعی اختلال روانی است که باعث نوسانات شدید و غیرقابل پیش‌بینی در خلق‌وخو، انرژی، افکار و رفتار فرد می‌شود. این تغییرات می‌توانند زندگی روزمره و روابط عاطفی را تحت تأثیر قرار دهند.
اگر قصد ادامه این رابطه را دارید، ضروری است که ابتدا شناخت عمیقی از این اختلال و تأثیرات آن داشته باشید. همچنین باید بیاموزید که چگونه با ایجاد مرزهای مناسب، از سلامت جسمی و روانی خود محافظت کنید. هرچند شما نمی‌توانید این بیماری را درمان کنید، اما با آگاهی و رفتار صحیح می‌توانید به همسر خود کمک کرده و شرایط زندگی مشترک را بهتر مدیریت کنید.
اختلال دوقطبی به‌اختصار
این اختلال با نوسانات خلقی شدید شناخته می‌شود و به صورت دوره‌های مانیا (شیدایی با انرژی بالا)، هایپومانیا (شکل خفیف‌تر مانیا) و افسردگی بروز پیدا می‌کند. انواع مختلفی از این بیماری وجود دارد، از جمله دوقطبی نوع اول، نوع دوم، سیکلوتایمیک و نوع مختلط که شدت و مدت هر دوره در آن‌ها متفاوت است.
تشخیص این اختلال تنها باید توسط روانشناس یا روانپزشک صورت گیرد، زیرا هر فرد مبتلا تجربه‌ای منحصر به فرد از این بیماری دارد و نمی‌توان از یک روش درمانی برای همه بیماران استفاده کرد.
مدیریت زندگی با همسر دوقطبی
- شناخت علائم: آگاهی از نشانه‌های جسمی و رفتاری همسر دوقطبی به شما کمک می‌کند تا در شرایط بحرانی بهتر عمل کنید.
- ایجاد مرزها: برای حفظ سلامت روان خود، لازم است حد و حدودی در زندگی مشترک تعیین کنید.
- درمان مداوم: اختلال دوقطبی نیازمند درمان ترکیبی دارویی و روان‌درمانی است که باید تحت نظر متخصص انجام شود.
- پشتیبانی و همدلی: با همسر خود همدل باشید و در عین حال از خود مراقبت کنید تا از فشار روانی بیش‌ازحد جلوگیری شود.
- پذیرش واقعیت: این اختلال فقط یک تغییر خلقی ساده نیست، بلکه ناشی از عملکرد نامنظم سیستم عصبی است که نیاز به درمان مداوم دارد.
زندگی مشترک با همسر دوقطبی می‌تواند لحظات دشوار و پرچالشی داشته باشد، اما با آگاهی، پذیرش و ایجاد تعادل میان مراقبت از همسر و محافظت از خود، می‌توانید زندگی بهتری را تجربه کنید.
چگونه از همسر مبتلا به اختلال دوقطبی حمایت کنیم؟
پیش از هرچیز خوب است بدانید شما می‌توانید این فضا را در یک روند مناسب زوج درمانی پیگیری کنید. زوج درمانگر ماهر مسائل و مشکلات زناشویی را در کنار خودشان و با کمک خودشان حل و فصل می‌کند یا اینکه بحران‌ها را کاهش می‌دهد. پس اگر همسرتان دچار اختلال دوقطبی است همین حالا سراغ زوج درمانگر بروید.
۱. با همسر خود درباره تأثیرات اختلال دوقطبی صحبت کنید
هر فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تجربه‌ای منحصر به فرد از این بیماری دارد. شناخت دقیق علائم و تأثیراتی که این اختلال بر همسر شما می‌گذارد، کمک می‌کند بهتر از او حمایت کنید.
در این مسیر، مطالعه درباره اختلال دوقطبی می‌تواند مفید باشد. اما به یاد داشته باشید که همسر شما ممکن است تمام علائمی که مطالعه کرده‌اید را نداشته باشد یا برخی ویژگی‌ها را نشان دهد که در منابع به آن‌ها اشاره نشده است.
از او بپرسید که این بیماری چه تغییراتی در خلق‌وخویش ایجاد می‌کند و آیا رفتارهای خاصی دارد که شما باید درباره آن‌ها آگاه باشید. همچنین، نگرانی‌های خود را درباره رفتارهای مخاطره‌آمیز یا غیرمعمول، با احترام و درک متقابل با او در میان بگذارید.
۲. بدون قضاوت به صحبت‌های او گوش دهید
زمانی که همسرتان احساس خستگی یا افسردگی می‌کند، بیش از هر چیز نیاز به شنیده شدن دارد. برای او فضایی امن ایجاد کنید تا احساساتش را بدون ترس از قضاوت با شما در میان بگذارد.
اگر می‌خواهید به او پاسخی بدهید، این کار را با حمایت و همدلی انجام دهید. برای مثال می‌توانید بگویید: «می‌دانم که این احساسات سخت هستند، اما برای من همیشه فوق‌العاده‌ای.» از عباراتی مانند «بس کن» یا خطاب‌های منفی مثل «دیوانه» به‌شدت اجتناب کنید، زیرا این کلمات می‌توانند رابطه شما را آسیب‌پذیر کنند.
گاهی ممکن است به نظر برسد که رابطه شما بیشتر به یک‌طرفه بودن گرایش دارد. اگر چنین احساسی داشتید، با همسرتان صحبت کنید و تلاش کنید تعادل را در رابطه برقرار کنید.
۳. به همسرتان اطمینان دهید که همیشه کنار او هستید
اگرچه رفتار شما می‌تواند حمایتتان را نشان دهد، اما گاهی شنیدن این کلمات نیز برای همسر شما دلگرم‌کننده است. به او بگویید: «می‌دانم که شرایط سختی را پشت سر می‌گذاری، اما من کنارت هستم. برایم اهمیت داری و هر کاری از دستم بربیاید انجام می‌دهم.»
درعین‌حال به همسرتان اجازه دهید در مواقع نیاز از شما درخواست کمک کند. به یاد داشته باشید که شما «سرپرست» او نیستید و نمی‌توانید همه نیازهای او را پیش‌بینی کنید.
۴. کارهایی انجام دهید که استرس او را کاهش می‌دهد
برای کاهش استرس همسرتان و القای حس مراقبت، می‌توانید کارهای کوچکی انجام دهید. برای مثال:
- در امور شخصی به او کمک کنید.
- او را به یک وعده غذایی خاص دعوت کنید.
- با کارهای ساده‌ای مثل خرید یک شاخه گل یا کمک به نظافت خانه، قدردانی و محبت خود را نشان دهید.
- این اقدامات نه‌تنها استرس او را کاهش می‌دهد، بلکه احساس ارزشمند بودن را در او تقویت می‌کند.
۵. درمان را در اولویت قرار دهید
زندگی با همسر دوقطبی چالش‌برانگیز است، اما اگر او به طور منظم داروهای تثبیت‌کننده خلق مصرف کند و با روان‌درمانگر در ارتباط باشد، بسیاری از مشکلات قابل مدیریت خواهند بود.
چگونه در زمان شیدایی از همسر دوقطبی حمایت کنیم؟
۱. علائم شیدایی را شناسایی کنید
شیدایی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی می‌تواند شامل تجربه احساسات خوشایند همراه با اضطراب باشد. این حالت اغلب منجر به رفتارهای پرخطر و تحریک‌آمیز می‌شود. برخی از علائم شیدایی عبارتند از:
- خوش‌بینی بیش از حد
- افزایش غیرعادی انرژی
- صحبت کردن سریع و بی‌وقفه
- پریشانی یا اضطراب
- احساسات اغراق‌آمیز و ناپایدار
- اعتماد به نفس افراطی
- توهم یا خیال‌پردازی
- بی‌خوابی یا کاهش نیاز به خواب
۲. اعتماد به نفس آن‌ها را تقویت کنید
برای کمک به همسر خود، سعی کنید تفریحات یا فعالیت‌هایی مانند قدم زدن در طبیعت یا بیرون رفتن از خانه را پیشنهاد دهید. از او بپرسید چگونه با علائم شیدایی کنار می‌آید و تلاش کنید راهکارهایی را برای مدیریت بهتر این علائم ارائه دهید. تقویت اعتماد به نفس حمایت شما می‌تواند به او کمک کند تا از تشدید شیدایی جلوگیری کند.
۳. فرصتی برای تخلیه انرژی فراهم کنید
برای استفاده از انرژی بالای همسر خود، برنامه‌هایی تنظیم کنید که فعالیت بدنی و تفریح را شامل شود. نمونه‌هایی از این فعالیت‌ها عبارتند از:
- قدم زدن در پارک
- کوهنوردی
- پیاده‌روی در طبیعت
- اسکیت سواری
۴. از رفتارهای تنشی و تقابل پرهیز کنید
در حالت شیدایی، ممکن است همسرتان به رفتارهای بی‌پروا مانند خریدهای بی‌مورد یا افزایش میل جنسی روی بیاورد. این رفتارها می‌توانند ناشی از حس آزادی بیش از حد باشند. در چنین شرایطی، به‌جای تقابل، پیشنهادهای منطقی و آرامش‌بخش ارائه دهید.
به‌عنوان مثال، اگر همسرتان قصد خرید غیرضروری دارد، می‌توانید بگویید: «این لباس خیلی زیباست، اما فکر می‌کنم تو لباس‌های قشنگ‌تری هم داری و نیازی به خرید این یکی نیست.»
در صورتی که او به رفتار خود ادامه داد، به توافقاتی که قبلاً با هم داشته‌اید پایبند بمانید. اگر تحمل ادامه موقعیت را ندارید، بهتر است موقتاً از فضا دور شوید و به همسرتان فرصت دهید تا با نتایج اعمالش روبرو شود.
۵. خواب و استراحت را برای او تسهیل کنید
شیدایی معمولاً همراه با کاهش نیاز به خواب است، اما استراحت کافی می‌تواند به حفظ سلامت روان او کمک کند. اگر همسرتان هر زمان که احساس نیاز کرد بخوابد، حتی اگر ساعت نامناسبی باشد، این موضوع را بپذیرید.