گرچه افسردگی در کودکان مثل بزرگترها فراگیر نیست اما به هرحال یک امر شایع و شناخته شده است و گاهی در میان کودکان دیده میشود. اما این بیماری هم مثل خیلی از بیماریهای دیگر قابل پیشگیری است. در این مقاله از تفکرآگاه در بخش روانشناسی کودک به دنبال پیشنهاد راههایی برای حفظ کودک از افسردگی هستیم.
فهرست مطالب
Toggleهمیشه پیادهروی و ورزش داشته باشید
ورزش و فعالیت بدنی منظم تأثیر فوقالعادهای بر سلامت روان کودکان دارد. پیادهروی، دویدن، بازیهای ورزشی یا حتی فعالیتهای بدنی ساده در محیط خانه میتوانند به کودک کمک کنند که استرسها و تنشهای روزمره خود را تخلیه کند. ورزش با تحریک تولید اندورفین، هورمونی که حس شادی و رضایت ایجاد میکند، به کودک کمک میکند که احساسات منفی کمتری را تجربه کند. همچنین، شرکت در فعالیتهای بدنی به کودکان احساس توانمندی و انرژی میدهد که مستقیماً در بهبود خلق و خو و جلوگیری از افسردگی نقش دارد. تشویق کودکان به ورزش منظم میتواند راهی مؤثر برای حفظ سلامت روان و افزایش نشاط روزمره باشد.
تشویق و تقویت نقاط مثبت یادتان نرود
تشویق و تحسین نقاط قوت و استعدادهای کودکان، از مؤثرترین راهکارها برای پیشگیری از افسردگی است. کودکان زمانی که احساس میکنند در کار یا مهارتی موفق هستند و مورد تأیید والدین و اطرافیان قرار میگیرند، احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس بالاتری پیدا میکنند. این تشویقها میتوانند بهصورت کلامی، مانند تعریف و تمجید از تلاشهای کودک، و یا غیرکلامی، مثل لبخند یا آغوش محبتآمیز باشند. مهمترین نکته در اینجا این است که تشویقها باید واقعی و بهجا باشند تا کودک بداند که تلاشها و نقاط قوتش به درستی دیده میشوند. توجه به نکات مثبت همچنین به کودک یاد میدهد که به جای تمرکز بر شکستها یا ناکامیها، روی پیشرفتها و دستاوردهایش تمرکز کند، که این تفکر به جلوگیری از افکار منفی و افسردگی کمک میکند.
برای ارتباط با همسالان زمینه سازی کنید
تعاملات اجتماعی کودکان نقش کلیدی در رشد عاطفی و اجتماعی آنها دارد. وقتی کودکان فرصتی برای بازی و تعامل با همسالان خود دارند، نهتنها از لحاظ اجتماعی رشد میکنند، بلکه احساس تعلق و حمایت بیشتری را تجربه میکنند. همچنین ارتباط صمیمانه با والدین و وقت گذراندن با آنها به کودک احساس امنیت و محبت میدهد که برای تقویت روحیه او بسیار مؤثر است. والدین با وقتگذاشتن برای کودک و توجه به نیازهای عاطفی و اجتماعی او، به بهبود ارتباط و اعتماد متقابل کمک میکنند. این تعاملات مثبت با والدین و همسالان، فضایی ایمن و حمایتی برای کودک ایجاد میکند که مانع از بروز اضطراب و افسردگی میشود.
برنامهریزی و هدفگذاری کنید
برنامهریزی و هدفگذاری منظم در زندگی کودکان میتواند تأثیر بسزایی در سلامت روان آنها داشته باشد. وقتی کودکان بهطور منظم برنامهریزی میکنند و اهداف مشخصی دارند، احساس کنترل بیشتری بر زندگی خود پیدا میکنند و این باعث میشود از افکار منفی دوری کنند. هدفگذاری به کودکان این امکان را میدهد که بهجای سردرگمی و بیهدفی، تلاش خود را بر فعالیتهایی متمرکز کنند که برایشان معنادار است. تقسیم اهداف بزرگ به مراحل کوچکتر نیز به آنها کمک میکند که هر بار با دستیابی به یک مرحله، احساس موفقیت و پیشرفت کنند. این احساس موفقیت تدریجی، اعتماد به نفس و روحیه آنها را افزایش میدهد و آنها را از ناامیدی و افسردگی دور میسازد. والدین میتوانند با ایجاد روالهای روزانه و مشارکت در تعیین اهداف کوتاهمدت و بلندمدت، به کودک کمک کنند که مهارت برنامهریزی و هدفگذاری را در زندگیاش تقویت کند.
کنترل و مدیریت هیجانات را به آنها آموزش دهید
یکی از مهارتهای مهم برای پیشگیری از افسردگی در کودکان، آموزش کنترل و مدیریت هیجانات است. کودکان به دلیل اینکه هنوز درک کاملی از احساسات خود ندارند، ممکن است هنگام بروز هیجانات منفی مانند عصبانیت یا ناراحتی دچار سردرگمی شوند. آموزش تکنیکهای آرامسازی مانند تنفس عمیق، شمارش معکوس و یا تمرینات آرامشبخش میتواند به آنها کمک کند که در لحظات سخت، بهتر خود را کنترل کنند. همچنین، در صورتی که کودک با هیجانات شدیدتری روبهرو شود یا نتواند آنها را مدیریت کند، مراجعه به روانشناس برای دریافت کمک حرفهای بسیار مؤثر خواهد بود. این مهارتها نهتنها به کاهش اضطراب و استرس کودک کمک میکنند، بلکه او را از سقوط در چرخه منفیگرایی و افسردگی دور میکنند.
تغذیه سالم فراموش نشود
تغذیه سالم و متعادل نقشی حیاتی در سلامت روان کودکان دارد. مصرف مواد غذایی مناسب میتواند انرژی روزانه کودک را تأمین کند و به بهبود عملکرد مغز و افزایش تمرکز کمک کند. غذاهایی که غنی از ویتامینها، مواد معدنی و پروتئین هستند، به بهبود خلق و خو و کاهش نوسانات روحی کمک میکنند. برای مثال، مصرف میوهها، سبزیجات و مواد غذایی حاوی امگا-۳ و آنتیاکسیدانها تأثیر مثبتی بر سلامت مغز دارد و از بروز افسردگی جلوگیری میکند. والدین با ارائه رژیم غذایی متنوع و متعادل به کودک، نهتنها به سلامت جسمی او کمک میکنند بلکه سلامت روان او را نیز تضمین میکنند.
کفش و لباس راحت فراهم کنید
راحتی جسمی کودک نقش مهمی در سلامت روان او ایفا میکند. انتخاب لباسهای راحت و مناسب که آزادی حرکت و راحتی را برای کودک فراهم میکند، به او کمک میکند که در طول روز احساس آرامش بیشتری داشته باشد. لباسهای گشاد و کفشهای راحت فشار عصبی را کاهش میدهند و کودک را از احساس تنگی و ناراحتی دور میکنند. این موضوع بهویژه زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکند که کودک در موقعیتهای استرسزا قرار دارد. انتخاب درست پوشاک نهتنها به کودک حس خوشایند جسمی میدهد بلکه از لحاظ روحی هم به کاهش اضطراب و بهبود روحیه او کمک میکند.
فرزندانتان را از اول مسئولیتپذیر بار بیاورید
یکی از مؤثرترین راههای پیشگیری از افسردگی در کودکان، تقویت حس مسئولیتپذیری از سنین پایین است. وقتی کودکان از ابتدا مسئولیتهای کوچک و سادهای را بر عهده میگیرند، میآموزند که زندگی با تلاش و اقدام پیش میرود و هر گامی که برداشته میشود، نتایج و دستاوردهایی در پی دارد. این مسئولیتها میتواند شامل وظایف سادهای مثل مرتب کردن اتاق، آب دادن به گلها یا کمک در آمادهسازی غذا باشد. وقتی کودک مسئولیتی را به درستی انجام میدهد، احساس موفقیت و رضایتمندی به او دست میدهد و این احساس با تشویقهای والدین تقویت میشود. تشویق بهموقع و مناسب، کودک را بهسوی انجام بیشتر کارها سوق میدهد و باعث میشود او باور کند که میتواند تأثیرگذار باشد. این مسئولیتپذیری نهتنها به رشد شخصیت کودک کمک میکند، بلکه او را از احساس بیارزشی و بیحوصلگی که میتواند منجر به افسردگی شود، دور نگه میدارد.
روحیه همدلی با دیگران را به آنها یاد بدهید
آموزش همدلی و کمک به دیگران یکی از ارزشمندترین مهارتهایی است که میتوان به کودکان یاد داد. کودکی که بیاموزد به نیازها و احساسات دیگران توجه کند و در کمک به آنها پیشقدم شود، نهتنها ارتباطات اجتماعی قویتری پیدا میکند، بلکه احساس مثبتتری نسبت به خود و دنیای اطراف خواهد داشت. همدلی و کمک به دیگران، احساس انزوا و بیارزشی را که ممکن است منجر به افسردگی شود، از بین میبرد. والدین میتوانند با مشارکت دادن کودکان در فعالیتهای اجتماعی مانند کمک به دوستان یا اعضای خانواده، یا شرکت در پروژههای خیریه و اجتماعی، این روحیه را در آنها تقویت کنند. کودکی که یاد بگیرد چگونه به دیگران کمک کند و خود را بخشی از جامعه بداند، احتمال کمتری دارد که به احساسات منفی و افسردگی دچار شود. همدلی با دیگران به کودک کمک میکند تا نگاه مثبتی به زندگی داشته باشد و با ارتباطات سالمتر و پربارتری، از حمایت اجتماعی و عاطفی بیشتری برخوردار شود.