در این بخش از مقالات اختلالات روانی به بررسی روند پیشگیری و درمان از این دو اختلال بیشتر صحبت می‌کنیم.
آیا می‌توان از شیدایی پیشگیری کرد؟
اختلالات دوقطبی، شامل فازهای مانیک و هیپومانیک، به طور کامل قابل پیشگیری نیستند. با این حال، اقداماتی وجود دارد که می‌توانند احتمال وقوع این دوره‌ها را کاهش دهند یا اثرات آن‌ها را به حداقل برسانند. از جمله این اقدامات، حفظ سیستم‌های حمایتی قوی مانند ارتباط با دوستان، خانواده و مشاوران است. صحبت با یک روانشناس می‌تواند کمک کند تا از بروز یک اپیزود جدید جلوگیری شود یا در صورت وقوع آن، مدیریت بهتری داشته باشید.
مهم‌ترین اقدام در این راستا، رعایت دقیق برنامه درمانی است. مصرف داروها طبق دستور پزشک و ارتباط مستمر با روانپزشک برای بررسی وضعیت و تطبیق داروها می‌تواند در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی بسیار مؤثر باشد. این اقدامات در کنار همکاری فعال شما و تیم درمانی می‌تواند در کنترل اختلال دوقطبی و شیدایی بسیار مفید باشد. علیرغم ترس‌هایی که این اختلالات می‌توانند ایجاد کنند، باید دانست که اختلال دوقطبی قابل درمان است و با پیگیری‌های مناسب، افراد می‌توانند زندگی با کیفیتی داشته باشند.
نحوه تشخیص
اگر شما احساس می‌کنید که علائم مانیک یا هیپومانیک دارید، بهترین اقدام ابتدا صحبت با پزشک عمومی است. پزشک در ابتدا سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد. بسیار مهم است که به پزشک خود در مورد تمامی داروها، مکمل‌ها و حتی داروهای غیرقانونی که مصرف کرده‌اید، اطلاع دهید.
اگر پزشک شما مشکوک به وجود شیدایی یا هیپومانیا باشد، شما را به یک روانشناس ارجاع خواهد داد تا تشخیص دقیقی صورت گیرد. تشخیص این اختلالات ممکن است پیچیده باشد زیرا شما ممکن است از برخی علائم یا مدت زمان وقوع آن‌ها آگاهی نداشته باشید. علاوه بر این، اگر شما دچار دوره‌های افسردگی هستید، اما پزشک از رفتار شیدایی یا هیپومانیک شما بی‌اطلاع باشد، ممکن است اختلال دوقطبی به اشتباه به عنوان افسردگی تشخیص داده شود. همچنین برخی از بیماری‌های دیگر نیز می‌توانند علائمی مشابه شیدایی و هیپومانیا ایجاد کنند.
تشخیص شیدایی
برای اینکه علائم شما به عنوان شیدایی تشخیص داده شود، این علائم باید حداقل یک هفته ادامه داشته باشند. با این حال، اگر شدت علائم به حدی باشد که فرد نیاز به بستری شدن در بیمارستان پیدا کند، حتی اگر مدت زمان آن کمتر از یک هفته باشد، پزشک ممکن است شیدایی را تشخیص دهد. بستری شدن در بیمارستان به دلیل شدت علائم می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که شیدایی در سطحی از شدت قرار دارد که نیاز به درمان فوری و مراقبت‌های پزشکی دارد.
تشخیص هیپومانیک
برای تشخیص هیپومانیا، علائم باید حداقل ۴ روز ادامه داشته باشند. این علائم معمولاً در سطح کمتری از شدت قرار دارند و به طور معمول فرد نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد. با این حال، مدت‌زمان ادامه داشتن علائم و شدت آن‌ها از فاکتورهای اصلی تشخیص هیپومانیا هستند.
درمان مانیا
درمان شیدایی و هیپومانیا معمولاً ترکیبی از روان درمانی و دارو است. پزشک ممکن است داروهایی مانند تثبیت‌کننده‌های خلق و داروهای ضد روان‌پریشی را برای کنترل علائم تجویز کند. در بسیاری از موارد، برای یافتن ترکیب مناسب دارویی ممکن است نیاز به امتحان چندین داروی مختلف باشد تا درمانی مؤثر و مناسب پیدا شود.
مهم است که داروها طبق دستور پزشک مصرف شوند. قطع ناگهانی داروها حتی در صورت بروز عوارض جانبی می‌تواند خطرات جدی به همراه داشته باشد. در صورت بروز مشکلات با عوارض جانبی دارو، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا به دارویی جایگزین یا روش درمانی متفاوتی هدایت شوید.
درمان هیپومانیا
افراد مبتلا به هیپومانیا معمولاً می‌توانند بدون نیاز به دارو با علائم خود مقابله کنند. با این حال، رعایت عادات سالم می‌تواند به مدیریت علائم کمک کند. این عادات شامل داشتن رژیم غذایی متعادل و مغذی، انجام فعالیت بدنی منظم، داشتن برنامه خواب منظم و اولویت دادن به استراحت است. علاوه بر این، یادداشت تغییرات خلقی و توجه به نظرات عزیزان در مورد تغییرات رفتاری می‌تواند به آگاهی بیشتر و کنترل بهتر شرایط کمک کند.
برای درمان این اختلال، مشاوره روانشناسی نیز می‌تواند بسیار مفید باشد. روان‌درمانی و تراپی‌های مختلف می‌توانند به فرد کمک کنند تا با هیپومانیا بهتر کنار بیاید و استراتژی‌های مؤثری برای مقابله با علائم بیاموزد.
مقابله با رفتار مانیک یا هیپومانیک
اگر شما یا کسی که می‌شناسید در حال تجربه رفتارهای مانیک یا هیپومانیک است، این نکات می‌تواند در مدیریت و مقابله با شرایط کمک‌کننده باشد:
۱. یادگیری در مورد وضعیت خود: مهم است که تا حد ممکن در مورد اختلالات دوقطبی و شیدایی اطلاعات کسب کنید. این اختلالات قابل مدیریت هستند و شناخت محرک‌های شخصی می‌تواند به شما کمک کند تا از مواجهه با آن‌ها جلوگیری کنید یا آن‌ها را به‌موقع شناسایی کنید.
۲. استفاده از دفتر خاطرات خلقی: نگه‌داشتن یک دفتر خاطرات برای ثبت خلق و خو و وضعیت روحی روزانه می‌تواند به شما کمک کند علائم هشداردهنده اولیه را شناسایی کنید. با شناسایی این علائم، ممکن است بتوانید از بروز یک اپیزود شدید جلوگیری کرده و با کمک پزشک خود آن را مدیریت کنید.
۳. کمک گرفتن از دیگران: درخواست کمک از دیگران نشانه‌ای از قدرت است، نه ضعف. ارتباط با عزیزان و توضیح دادن وضعیت خود به آن‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد. همچنین پیوستن به گروه‌های حمایتی برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، احساس تنهایی شما را کاهش می‌دهد و به شما کمک می‌کند که در مراحل سخت‌تر حمایت‌های اجتماعی داشته باشید.
مانیا و هیپومانیا هر دو از علائم شایع اختلال دوقطبی هستند، اما ممکن است در افراد بدون این اختلال هم بروز پیدا کنند. این دو وضعیت می‌توانند با افزایش انرژی، هیجانات بالا، رفتارهای پرخطر و تحریک‌پذیری همراه باشند. در حالی که ممکن است در ابتدا این حالت‌ها احساس خوبی به فرد بدهند، در نهایت ممکن است باعث پشیمانی به‌خاطر انجام کارهایی شوند که در شرایط عادی انجام نمی‌دهند.
در حالی که شباهت‌های زیادی بین این دو وضعیت وجود دارد، تفاوت‌های اساسی آن‌ها در شدت و مدت‌زمان علائم است. اگر شما یا کسی که می‌شناسید به نظر می‌رسد که یک اپیزود مانیک یا هیپومانیک را تجربه می‌کند، مهم است که هرچه سریع‌تر با یک روانشناس یا متخصص مشورت کنید. این وضعیت‌ها قابل درمان هستند و با کمک درمان می‌توان علائم را کنترل کرد.